Mobil İskele Seçimi: Güvenli ve Verimli Rehber

Mobil ya da tekerlekli iskele, şantiyede ve bakım-onarım işlerinde hız kazandıran, doğru seçildiğinde hem güvenli hem de ekonomik bir çözümdür. Ancak yanlış seçilen bir mobil iskele; devrilme riski, uygunsuz platform alanı, yetersiz korkuluk, zayıf teker kalitesi ya da hatalı kurulum gibi nedenlerle ciddi kazalara yol açabilir. Bu rehber, mobil iskele seçimini bir satın alma listesi olmaktan çıkarıp sahada uygulanabilir, ölçülebilir ve denetlenebilir bir sisteme dönüştürmek için hazırlandı.

Önce temel ilkeyi netleştirelim: Mobil iskele seçimi, sadece yük taşıma kapasitesi ya da marka karşılaştırması değildir. Seçim; çalışma yüksekliği, erişim ihtiyacı, kullanım sıklığı, zemin koşulları, taşıma yolu, işin türü, saha trafiği, rüzgar etkisi ve ekip eğitim seviyesi gibi birçok parametrenin birlikte değerlendirilmesidir. Bu parametreler netleşmeden yapılan satın almalar genellikle sahada ek parça ihtiyacı doğurur, kullanım dışı kalan ekipman maliyetini artırır ve iş programını aksatır.

Mobil iskele nedir, nerede avantaj sağlar?

Mobil iskele, iskele ayaklarına tekerlek entegre edilen ve uygun koşullarda iterek taşınabilen bir çalışma platformudur. En büyük avantajı, aynı alanda farklı noktalara tekrar tekrar erişilmesi gereken işlerde kurulum-söküm sürelerini azaltmasıdır. Örneğin depo içi bakım, AVM tavan işleri, mekanik tesisat montajı, elektrik kablolama, yangın hattı uygulamaları, boya ve temizlik gibi işler mobil iskele ile çok daha hızlı ilerler. Sabit iskelenin verimli olmadığı, sürekli yer değiştiren işler mobil iskele için idealdir.

Buna karşın, dış cephede yüksek rüzgar alan bölgelerde, eğimli ya da bozuk zeminde, yoğun yaya ve araç trafiğinin olduğu alanlarda mobil iskele ancak ek güvenlik önlemleriyle kullanılmalıdır. Bazı projelerde mobil iskele yerine sabit sistem ya da kalıp altı iskele daha doğru olabilir. Doğru karar için önce iş senaryosunu tarif etmelisiniz.

Seçim adımı 1: İş senaryosunu tanımlayın

Satın alma ya da kiralama kararından önce aşağıdaki soruları yanıtlayın. Bu sorular mobil iskele seçiminin omurgasını oluşturur:

• Çalışma yüksekliği nedir ve maksimum kaç metreye çıkılacak?
• Platform üzerinde aynı anda kaç kişi çalışacak ve hangi ekipmanlar kullanılacak?
• İş süresi kısa mı, tekrarlı mı, yoksa aylarca sürecek mi?
• Zemin düz, pürüzsüz, beton mu; yoksa epoksi, karo, asfalt, toprak gibi değişken mi?
• Taşıma yolu dar koridor, kapı geçişi, rampalı alan ya da asansör gerektiriyor mu?
• Çalışma alanında rüzgar etkisi var mı, kapalı alan mı, yarı açık mı?
• Çevresel riskler nelerdir: forklift trafiği, yaya yoğunluğu, kablo kanalları, kapı eşikleri?

Bu soruların cevaplarına göre yük sınıfı, platform genişliği, denge elemanları, teker özellikleri ve güvenlik aksesuarları belirlenir.

Seçim adımı 2: Yük kapasitesi ve yük sınıfı

Mobil iskelede yük kapasitesi iki ayrı açıdan değerlendirilmelidir: Platform üzerindeki toplam yük ve platformun metrekare başına taşıma kapasitesi. Sahada en sık yapılan hata, sadece iki kişinin ağırlığını düşünmek ve alet, malzeme, boya kovası, kablo makarası, küçük kompresör gibi yükleri hesaba katmamaktır. Üstelik yük tek noktada birikebilir ve platformu yerel olarak zorlayabilir.

Pratik bir hesap yapın: Kişi sayısı, kişi başına ortalama ağırlık, ekipman ve malzeme ağırlığı toplanır. Ardından bu yükün platform alanına nasıl dağıtılacağı düşünülür. Eğer platform dar ve malzeme bir köşede birikecekse, güvenli tarafta kalmak için daha yüksek sınıf seçmek gerekir. Ayrıca mobil iskelede dinamik yükler de vardır: platformda yürüme, malzeme kaldırma, çekme-itme gibi hareketler yükü anlık artırır.

Seçim adımı 3: Çalışma yüksekliği, platform yüksekliği ve erişim

Birçok kullanıcı çalışma yüksekliği ile platform yüksekliğini karıştırır. Çalışma yüksekliği genellikle kişinin platform üzerinde ayakta durduğunda el erişimini ifade eder. Platform yüksekliği ise üzerinde durulan seviyedir. İhtiyacınız olan şey çoğu zaman çalışma yüksekliğidir; üretici tablolarını okurken bu ayrımı netleştirin. Yanlış yorum, gereksiz yüksek iskele alımına ya da yetersiz erişim nedeniyle merdivenle yükselme gibi riskli davranışlara yol açar.

Kapı geçişleri ve tavan yüksekliği gibi fiziksel sınırlar da önemlidir. İç mekanda mobil iskele taşınacaksa, iskele dış ölçülerinin koridorlara ve kapılara uyumu kontrol edilmelidir. Bazı sahalarda iskele, kurulu halde bir kapıdan geçemez; bu durumda modüler, kolay sökülüp takılan sistemler daha avantajlıdır.

Seçim adımı 4: Denge, devrilme riski ve stabilizatör ihtiyacı

Mobil iskelede güvenliğin temel konusu devrilme riskidir. Devrilme; yüksekliğin artması, taban genişliğinin yetersiz kalması, zemin eğimi, rüzgar, platforma yanal yük uygulanması veya teker frenlerinin kullanılmaması gibi nedenlerle olur. Bu yüzden seçimde taban ölçüsü ve stabilizatör seçenekleri kritik rol oynar.

Genel prensip: Yükseklik arttıkça taban genişliği ya büyütülmeli ya da stabilizatör kullanılmalıdır. Bazı sistemler ayarlanabilir denge ayağıyla gelir ve iskeleyi geniş bir alana yayarak stabiliteyi artırır. Özellikle dış mekanda ve yüksek platformlarda stabilizatör çoğu zaman zorunlu hale gelir. Ayrıca platformda yapılan iş yanal kuvvet üretiyorsa, örneğin delme, taşlama, söküm gibi işlemler; stabilite gereksinimi artar.

Zemin eğimi ve teker kilidi

Zemin eğimi mobil iskele için en sinsi risklerden biridir. Gözle fark edilmeyen küçük eğimler bile iskeleyi kaydırabilir. Bu yüzden tekerleklerde güvenilir fren sistemi olmalı ve frenler her duruşta devreye alınmalıdır. Fren mekanizması sadece tekeri kilitlemekle kalmamalı, dönmeyi ve yön değiştirmeyi de kontrol etmelidir. Ayrıca zemin üzerinde yağ, toz, su varsa teker tutunması azalır. Böyle alanlarda iskeleyi taşımak yerine uygun noktada kurup sabitlemek daha güvenlidir.

Seçim adımı 5: Tekerlek kalitesi ve saha koşulları

Mobil iskele tekerlekleri basit bir aksesuar değil, sistemin taşıyıcı elemanlarından biridir. Teker seçiminde şu kriterlere bakın:

• Çap: Daha büyük çap, eşik ve pürüz geçişini kolaylaştırır.
• Malzeme: Poliüretan gibi malzemeler zemin dostudur ve iz bırakmayı azaltır.
• Taşıma kapasitesi: Her tekerin kapasitesi, toplam yükün güvenli dağılımına göre yeterli olmalıdır.
• Fren mekanizması: Tek hareketle kilitleme, sağlam pedal, kolay erişim.
• Dönüş kabiliyeti: Dar alanlarda manevra için önemlidir.

Kapalı alanlarda zemin kaplamasını korumak için iz bırakmayan tekerler tercih edilir. Dış mekanda ise taş, asfalt ve pürüzlü zeminlerde dayanıklı ve büyük çaplı teker gereklidir. Eğer mobil iskele sık sık taşınacaksa, tekerlerin rulman kalitesi ve bakım ihtiyacı da önem kazanır.

Seçim adımı 6: Platform ve korkuluk sistemi

Platform genişliği ve platformun kaymaz yüzeyi, çalışma konforunu ve güvenliğini doğrudan etkiler. Dar platformda çalışan kişi dengesini korumakta zorlanır, malzemeyi güvenli şekilde yerleştiremez ve hareketler kısıtlanır. Ayrıca mobil iskelede korkuluk, ara korkuluk ve eteklik gibi düşmeyi önleyen unsurlar tam olmalıdır.

Korkuluk yüksekliği ve bağlantı noktaları sağlam olmalı, gevşeme yapmamalıdır. Platform kapakları ve geçiş açıklıkları güvenli şekilde kapanmalı, açık bırakılmamalıdır. Platformda malzeme düşmesini önlemek için eteklik kullanımı önemlidir. Bu sadece aşağıdaki kişileri korumaz; aynı zamanda platform üzerinde düzen sağlayarak takılma riskini azaltır.

Seçim adımı 7: Kurulum ve söküm ergonomisi

Mobil iskele verimlilik amacıyla kullanılır; kurulum-söküm süresi uzunsa avantajı azalır. Bu yüzden modüler parçaların ağırlığı, kilit sistemleri, tırmanma merdiveni, bağlantı elemanlarının standardı ve sahada kaybolma riski gibi konular değerlendirilmelidir. Parça sayısı az, kilit mekanizması hızlı, montaj adımları net olan sistemler saha ekipleri tarafından daha doğru uygulanır.

Kurulumda temel kural: İskeleyi asla eksik parça ile kullanmayın. Bir ara korkuluğun ya da etekliğin eksik olması, o gün işi bitirmek adına kabul edilse bile uzun vadede alışkanlığa dönüşür ve risk büyür. Seçtiğiniz sistemin yedek parça bulunabilirliği ve standardı bu yüzden kritik bir satın alma kriteridir.

Seçim adımı 8: Eğitim, denetim ve günlük kontrol

En iyi mobil iskele bile yanlış kullanılırsa risklidir. Seçim sürecinde üretici talimatlarının anlaşılır olması, görsel montaj şemaları, etiketleme ve seri numarası gibi izlenebilirlik detayları önemlidir. Ayrıca sahada günlük kontrol listesi oluşturulmalıdır. Bu listede teker frenleri, platform kilidi, korkuluk bağlantıları, stabilizatör sıkılığı, bağlantı pimleri ve genel deformasyon kontrol edilir.

Günlük kontrol kültürü, mobil iskele kullanımında kazaları ciddi şekilde azaltır. Özellikle yoğun iş temposunda, küçük gevşemeler veya eksik kilitleme fark edilmeden devam edilebilir. Denetim, cezalandırma için değil; standardı korumak ve alışkanlıkları güçlendirmek için yapılmalıdır.

Satın alma mı kiralama mı?

Mobil iskele seçimi kadar, edinim modeli de önemlidir. Kısa süreli projelerde kiralama, depolama ve bakım maliyetini azaltır. Sürekli bakım işleri yapan ekipler için satın alma daha ekonomik olabilir. Karar verirken kullanım sıklığı, farklı yükseklik ihtiyaçları ve ekipmanın taşınacağı lokasyon sayısı değerlendirilmelidir. Ayrıca kiralama yapılıyorsa, teslim alınan ekipmanın bakım kaydı, görsel durumu ve parça tamlığı kontrol edilmelidir.

Örnek seçim senaryoları

Senaryo 1: AVM içi tavan işleri

Zemin genellikle düz ve kapalı alandır, rüzgar etkisi düşüktür. Ancak yaya trafiği yüksektir. Bu durumda iz bırakmayan teker, güçlü fren, yeterli platform alanı ve bariyerleme önem kazanır. Ayrıca iskele kurulu halde taşınacaksa, kapı geçiş ölçüleri kontrol edilmelidir.

Senaryo 2: Depo raf üstü bakım

Forklift trafiği ve dar koridorlar risk oluşturur. Mobil iskele kullanılacaksa, çalışma alanı net ayrılmalı, forklift yolları kesilmeli veya iş saatleri planlanmalıdır. Büyük çap teker ve sağlam korkuluk sistemi şarttır. Platformda malzeme düşme riski yüksek olduğundan eteklik ve düzenleme kuralları uygulanmalıdır.

Senaryo 3: Dış mekanda tesis bakım

Rüzgar ve zemin pürüzü belirleyicidir. Stabilizatör, ankraj veya sabitleme çözümü düşünülmelidir. Büyük çap, dayanıklı teker ve kaymaz platform tercih edilir. Rüzgarlı günlerde çalışma prosedürü önceden tanımlanmalı, belirli rüzgar eşiklerinde çalışma durdurulmalıdır.

Son kontrol: Mobil iskele seçimi kontrol listesi

• Çalışma yüksekliği ve platform yüksekliği doğru hesaplandı mı?
• Platform alanı kişi sayısı ve ekipman için yeterli mi?
• Yük kapasitesi dinamik etkilerle birlikte güvenli mi?
• Teker kalitesi zemin koşullarına uygun mu?
• Fren ve kilitleme sistemi sahada kolay uygulanıyor mu?
• Stabilizatör ihtiyacı belirlenip temin edildi mi?
• Korkuluk, ara korkuluk, eteklik seti tam mı?
• Kurulum talimatı net mi ve eğitim planı hazır mı?
• Bakım ve yedek parça erişimi güvence altında mı?

Mobil iskele seçimi, doğru yapıldığında işin hızını artırır, çalışan konforunu yükseltir ve güvenlik standardını güçlendirir. Yanlış yapıldığında ise maliyetleri büyütür ve risk yaratır. Bu yüzden seçim sürecini sahaya dayalı verilerle yürütün, kontrol listesiyle teyit edin ve kullanımı eğitim ile destekleyin. Böylece mobil iskeleyi sadece bir ekipman değil, verimli ve güvenli bir çalışma sistemi haline getirirsiniz.